Szymon Laks in Memoriam – koncert poświęcony Szymonowi Laksowi – byłemu więźniowi KL Auschwitz

4 listopada 2023 roku o godzinie 18:00 w Oświęcimskim Centrum Kultury odbędzie się koncert poświęcony Szymonowi Laksowi – byłemu więźniowi KL Auschwitz – w roku 40. rocznicy śmierci kompozytora, w wykonaniu Zuzanny Sosnowskiej (wiolonczela) i Magi Garcías(fortepian), pt. „Szymon Laks in Memoriam”.

„Szymon Laks in Memoriam” to projekt mający na celu przybliżenie sylwetki i propagowanie twórczości niezwykłego kompozytora Szymona Laksa, który przeżył obóz koncentracyjny dzięki muzyce.

Utwory na wiolonczelę i fortepian jego autorstwa w wykonaniu Duo Sosnowska-Garcías czyli Zuzanny Sosnowskiej i Magi Garcías przeplatać się będą z opowieściami o życiu kompozytora i fragmentami jego książek. Projekt, na który składają się koncerty w Warszawie, Oświęcimiu oraz Paryżu realizowany jest w ramach Stypendium Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Szymon Laks – kompozytor, dyrygent, pisarz i tłumacz, urodzony 1 listopada 1901 w Warszawie w rodzinie zasymilowanych Żydów – przeżył ponad dwa lata w obozie Auschwitz-Birkenau, gdzie pełnił funkcję dyrygenta orkiestry obozowej. Zmarł 11 grudnia 1983 w Paryżu.

Początkowo studiował matematykę na Uniwersytecie im. Stefana Batorego w Wilnie (1919-21). Następnie, w latach 1921-24, odbył studia kompozycji i kontrapunktu pod kierunkiem Romana Statkowskiego, harmonii u Piotra Rytla oraz dyrygentury w klasie Henryka Melcera w Konserwatorium Warszawskim. Równocześnie uczęszczał na Uniwersytet Warszawski, gdzie – jako wolny słuchacz – studiował matematykę i filozofię. W utrzymaniu pomagała mu muzyka – akompaniował filmom niemym, grywał na skrzypcach w kawiarniach i udzielał lekcji muzyki..

W 1926 wyjechał do Paryża. Tam, w latach 1927-29, uzupełniał studia w zakresie kompozycji pod kierunkiem Paula Vidala i dyrygenturę u Henri’ego Rabauda w Conservatoire National de Musique. Od 1927 roku związany był ze Stowarzyszeniem Młodych Muzyków Polaków w Paryżu.

Początek II wojny światowej spędził w stolicy Francji. Aresztowany przez Niemców w 1941 roku został internowany w obozie Pithivier pod Orleanem jako ”Żyd zagraniczny”, a następnie w 1942 roku deportowany do obozu zagłady Auschwitz II Birkenau. Był kopistą i członkiem kapeli oświęcimskiej, a następnie jej dyrygentem.

Od 1944 roku do końca wojny więziony był w obozie w Dachau.

Swoje przeżycia z okresu wojny i pobytu w obozach spisał w książce „Musiques d’un autre monde” (wydanej w 1948), za którą w Paryżu otrzymał nagrodę za najlepsze świadectwo wydarzeń współczesnych, a potem w „Grach oświęcimskich” (1979).

Po wyzwoleniu wrócił do Paryża, w 1948 roku przyjął francuskie obywatelstwo. Komponował przede wszystkim muzykę użytkową. Kłopoty zdrowotne i finansowe spowodowały, że lata 50. były dla niego dekadą artystycznego milczenia, wyjątkiem był ”Poemat” na skrzypce i orkiestrę z 1954 roku.

W latach 60. podjął ponownie pracę kompozytorską przede wszystkim w zakresie liryki wokalnej, inspirowany współpracą ze śpiewaczką Haliną Szymulską. W 1966 roku napisał jednoaktową operę komiczną, nawiązującą do tradycji wodewilu pt. ”L’hirondelle inattendue” (Bezdomna jaskółka). W 1967 roku zamilkł po raz kolejny, tym razem impulsem do zaprzestania pracy kompozytorskiej była wojna sześciodniowa.

Od 1972 roku zajmował się prawie wyłącznie działalnością publicystyczną i pisarską (pisał artykuły między innymi do „Ruchu Muzycznego”).

Szymon Laks za swoją twórczość kompozytorską otrzymał wiele nagród i wyróżnień, m.in. w 1928 roku wyróżnienie za fantazję jazzową ”Blues symphonique” na orkiestrę z saksofonem na Konkursie Kompozytorskim Stowarzyszenia Młodych Muzyków Polaków w Paryżu, w 1949 roku wyróżnienie na Konkursie Kompozytorskim Związku Kompozytorów Polskich za Balladę „Hommage à Chopin” na fortepian oraz nagrodę za pieśń do słów Adama Mickiewicza ”Polały się łzy me” na głos i fortepian na Konkursie Ministra Kultury i Sztuki i Polskiego Radia w Warszawie, a w 1964 roku I nagrodę za ”Concerto da camera” na fortepian, dziewięć instrumentów dętych i perkusję na Międzynarodowym Konkursie Kompozytorskim w Divonne-les-Bains.

Międzynarodowe Duo Sosnowska-Garcías powstało w 2017 roku w Weimarze, gdzie oboje muzycy – wiolonczelistka Zuzanna Sosnowska oraz pianista Magí Garcías wspólnie ukończyli z wyróżnieniem studia magisterskie o profilu muzyki kameralnej.

Zuzanna Sosnowska jest laureatką I nagrody ex aequo na X Międzynarodowym Konkursie Wiolonczelowym im. Witolda Lutosławskiego w Warszawie jak również ponad 20 innych nagród na konkursach w Europie, Ameryce Północnej i Południowej, regularnie występuje również jako solistka z najlepszymi polskimi orkiestrami.

Magi Garcíasto artysta wszechstronny, oprócz sukcesów na konkursach pianistycznych jest również kompozytorem, autorem dwóch musicali – „Stonewall” oraz „Nuredunna” oraz dyrektorem artystycznym Festiwalu Muzycznego „Mallorca-Pollenca” dedykowanemu corocznie innemu kompozytorowi.

Zespół jest laureatem I nagrody ex aequo na Międzynarodowym Konkursie Muzyki Kameralnej „Salieri-Zinetti” w Weronie (2019) oraz II nagrody na Międzynarodowym Szwedzkim Konkursie Duetów w Katrineholm (2022).

Muzycy zapraszani są regularnie na koncerty w Hiszpanii, Polsce, Niemczech, Szwecji, Chorwacji i we Włoszech. Ich występy transmitowane są m.in. w Programie 2 Polskiego Radia, hiszpańskiej Telewizji TV3 czy Norddeutsche Rundfunk. Oboje prowadzą działalność pedagogiczną – są wykładowcami w Conservatorio Superior de Musica de les Illes Balears w Palma de Mallorca oraz w Hochschule für Musik und Tanz w Kolonii.

wstęp za bezpłatnymi wejściówkami dostępnymi w kasie OCK